در دیدار با دانشجویان و اساتید دانشگاه دیسبورگ صورت گرفت

پرسش و پاسخ خواندنی علامه جوادی آملی با پروفسور آلمانی

معنای عدل هم روشن است عدل یعنی هر چیزی را در جای خود قرار دادن، این مفهوم، شفاف و روشن است اما جای اشیا کجاست جای اشخاص کجاست آن را اشیاآفرین و اشخاص‌آفرین باید مشخص کند عدل معنایش این است هر چیزی را در جای خود قرار بدهیم اما جای اشیا کجاست جای اشخاص کجاست؟

رویس فرهنگی «فردا»: حضرت آیت الله جوادی آملیچندی پیش در دیدار با دانشجویان و اساتید دانشگاه دیسبورگ به تبیین ویژگی های سیاست دینی از منظر اسلام و نقد شرایط سیاسی کنونی جهان پرداختند.ایشان در پایان به سوالات پروفسور هیپلر استاد دانشگاه و سرگروه دانشجویان آلمانی پاسخ گفتند.

در این دیدار آیت الله جوادی آملی به تبیین ویژگی های سیاست دینی از منظر اسلام و نقد شرایط سیاسی کنونی جهان پرداختند و فرمودند: جامعه بشری امروزی را سیاست غیر دینی اداره می کند.
ایشان افزودند: آنچه در جهان کنونی می گذرد این است که بشر امروزی بر مبنای جهل و ظلم زندگی می کند. و از همین رو است که بخش زیادی از بودجه های کشورها مستکبر صرف آدم کشی و ساخت کارخانه های اسلحه سازی می شود که این نشانه سیاست غیر دینی است.
حضرت ایت الله جوادی آملی در ریشه یابی علل انحراف سیاست در جهان غرب اذعان داشتند: دلیل حرکت بشر به این سمت نشناختن انسان است چرا که اینان اندیشیدند مرگ پایان راه انسان است و چون به باطل مرگ را پایان راه زندگی تلقی کردند خواستند این مدت کوتاه را راحت و آسوده تر زندگی کنند. و حال اینکه ندانستند رفاه انسان در تامین عدل همگانی است.
ایشان با ذکر این نکته که خداوند قوانین و روابط انسانی را در سه بخش محلی، منطقه ای و بین المللی برای انسان تنظیم و ارائه کرده است فرمودند: خدا دو چراغ برای هدایت جامعه قرار داده است یکی چراغ درونی به نام عقل و فطرت و یکی چراغ بیرونی به نام دین و شریعت، اگر آنچه بشر با عقل می فهمد مطابق با دین باشد این مطلب دینی خواهد بود.
ایشان تاکید کردند: سیاست را باید روی دو مبنای عقل و دین بنا کرد و این کاری بود که در ایران حضرت امام خمینی(ره) آن را انجام داده است.

بعد از سخنان علامه جوادی آملی پرسش و پاسخی میان ایشان و پرفسور آلمانی انجام شد که متن کامل آن به این شرح است.

پروفسور هیپلر: شما مباحث خیلی خوبی را اشاره کردید رابطه بین سیاست و دین و اینکه جامعه سیاسی امروز غیر دینی است نظر دین راجع به سیاست را لطف بفرمایید توضیح بدهید که دین راجع به سیاست چه نظری دارد؟

علامه جوادی آملی: دین درباره سیاست، انسان را معرفی کرد و انسان‌ها را برادر یکدیگر معرفی کرد، بر محور عقل و عدل جامعه را اداره می‌کند به همه ما فرمود نه بیراهه بروید نه راه کسی را ببندید آنچه از دست شما برمی‌آید بکوشید کسی را زخمی نکنید و اگر کسی زخمی شد به بالینش بشتابید و درمانش کنید. بساط دین بر این است که هر موجودی نزد خدا عزیز و محترم است و تمام نیازها را خدا در جهان آفرید و همگان را به این سفره دعوت کرد و رفاه همگان را هم می‌طلبد. سخن دین این است هر کاری که انسان انجام می‌دهد در محضر خدای سبحان است هر نیّتی که می‌کند در محضر دل و قلب‌آفرین است و در محکمه عدل خدا همه چیز به حساب می‌آید فرمود در روزی که صحنه قیامت قیام می‌کند یعنی همگان بعد از مرگ برای پاداش و کیفر به حضور خدا می‌رسند. هر ذرّه‌ای چه خوب چه بد مشهود انسان است بر اساس این مبنای عقل و عدل، تدبیر امور مردم تدوین می‌شود به نام قانون. نمونه قانون سیاسی اسلامی این است هر کتاب قانون یک سلسله موادّی دارد یک سلسله مبانی، مواد قانونی را از مبانی می‌گیرند مانند عدل، استقلال، حریّت، امنیت، امانت و مانند آن که اینها مبانی است آن موادّ قانونی و حقوقی و سیاسی را از این مبانی می‌گیرند مهم‌ترین مبنا در بین مبانی حقوقی که موادّ قانونی از این مبانی استنباط می‌شود مسئله عدل است یعنی همه مواد قانونی باید عادلانه باشد معنای عدل هم روشن است عدل یعنی هر چیزی را در جای خود قرار دادن، این مفهوم، شفاف و روشن است اما جای اشیا کجاست جای اشخاص کجاست آن را اشیاآفرین و اشخاص‌آفرین باید مشخص کند عدل معنایش این است هر چیزی را در جای خود قرار بدهیم اما جای اشیا کجاست جای اشخاص کجاست آیا زن و مرد یکی هستند یا فرق دارند آیا شراب و سرکه یکی هستند یا فرق دارند آیا گوسفند و خوک هر دو حلال‌اند یا یکی حلال است و دیگری حرام، غیر از آفریدگار اینها کسی نمی‌داند. آیا دریا حقّ همه است یا نه، آیا منابع و موادّ معدنی برای همه است یا نه، آیا اینها برای دولت است یا ملت، اینها را باید کسی بیان کند که اینها را آفریده است. قوانین سیاسی اسلام از این مبانی گرفته می‌شود مثل عدل و استقلال و امنیت و امانت و مانند آن و این مبانی را از آن منابع وحیانی می‌گیرند اگر منابع را رها کنیم مبنای بی‌منبع می‌شود جاهلانه، می شود حرف غیر علمی، زیرا عدل را خودشان معنا می‌کنند، جای اشیا و اشخاص را خودشان معین می‌کنند، لذا ممکن است کسی که از سرزمین خود دفاع می‌کند این دفاع مقدس را ترور بدانند و ترور تروریست‌ها را تقدیس کنند چون به دست خود آنهاست نتیجه‌اش جنگ جهانی اول، جنگ جهانی دوم و اشغال کشورهای مظلوم است.

پروفسور هیپلر: مباحثی که طرح کردید با اینکه دانستنش خیلی جالب بود دانستنش، مباحث بسیار مبنایی و فلسفی قضیه هستند که جهان چطور خلق شده و رابطه عقل و دین و اینها، خیلی مباحث کلی و به قول معروف پایه‌ای هستند و هر عقل سلیمی و معمول افراد دینی هم به این رسیدند عدالت را همه خوب می‌دانند و کارهای خوب را همه نیک می‌پندارند. رئیس جمهور دولت آلمان کنونی هم یک فرد بسیار مذهبی است یک پروتستان فعال است که او هم اینها را باور دارد این را همه قبول دارند فعالیت‌های مذهبی در این جوامع هست ولی به سیاست دولت‌ها که می‌رسد، دین دیگر راه ورود ندارد. در مقام سخن، مبانی دینی را رد نمی‌‌کنند ارزش می‌گذارند و تبلیغ می‌شود ولی زمانی که به عمل می‌رسد آن سیاستمدارها خودشان را ملزوم و ناچار به استفاده از مبانی دینی خودشان را نمی‌دانند و طور دیگر عمل می‌کنند. این شرایط را ما از اروپاست می‌دانیم و باور داریم اگر نظری دارید بفرمایید.

علامه جوادی آملی: یک وقت است که انسان سیاست دینی را می‌خواهد تشریح کند یک وقت می‌خواهد عمل کند کم نیستند افرادی که می‌گویند دین افیون است مارکس و انگلس حرفشان این بود که دین افیون است یعنی انسان با مرگ می‌پوسد و بعد از مرگ خبری نیست همان طوری که بعد از مرگ کسی گرگ را کیفر نمی‌کند و گوسفند را پاداش نمی‌دهد ظالم را کسی کیفر نمی‌کند و مظلوم را پاداش نمی‌دهد این فکر مارکس و انگلس که خطرات فراوانی را به همراه داشت و دارد در عمل امر رایج همه است آن اعتقاد درونی که سودمند نیست مشکل سیاست را حل نمی‌کند اگر کسی پذیرفت که موادّ قانونی باید به استناد عدل باشد و اگر عدل را وضع هر چیزی در جای خود معنا کرد باید بداند جای اشیا کجاست جای اشخاص کجاست و این را غیر از اشیاآفرین و اشخاص‌آفرین یعنی خدا کسی نمی‌داند اگر مبنای حقوقی به منبع ختم نشود، قوانین، ظالمانه تدوین می‌شود سیاست دینی آن است که موادّ ما به مبانی، مبانی ما به منابع استناد پیدا کند تا قوانین بشود محقّقانه انقلاب اسلامی ایران به رهبری امام راحل برای آن است که این اضلاع و عناصر سه‌گانه پیاده بشود امیدواریم روزی فرا برسد که جهان این اصول سه‌گانه را بشناسد و پیاده کند و کارخانه‌های سلاح های آدم‌کشی تبدیل بشود به مراکز تولید مواد غذایی و فعالیت های فرهنگی؛ به امید آن روز امیدواریم! ـ ان‌شاءالله ـ این پیام را از ایران اسلامی به برکت خون‌های شهدا و تلاش امام راحل به عنوان ره‌توشه به غرب ببرید و آن عزیزانی که منتظر صلاح و فلاح‌اند به این معارف بار یابند تا جهان چهره صلح و آسایش و آرامش را بهتر ببیند .

مجدّداً مقدم شما را گرامی می‌داریم امیدواریم در سفر به ایران اسلامی علماً و عملاً به شما خوش گذشته باشد.